आपण मागच्या लेखात जगातील पहिली "मेट्रो रेल्वे" आणि त्याची वाटचाल बघितली. या लंडन येथील मेट्रो प्रकल्पाचे काम सुरू झाल्या बरोबरच ही कल्पना जगातील अनेक देशांनी आणि मोठ्या शहरांनी उचलून धरली. जगातील अनेक शहरात एक तर असे "मेट्रो रेल्वे प्रकल्पांचे" बांधकाम सुरू झाले किंवा या प्रकल्पाचे नियोजन सुरू झाले.
याचा परिणाम असा झाला की १८९० मध्ये लंडन शहरात पहिली मेट्रो रेल्वे धावल्या नंतर १९०० पर्यंत ४ मोठ्या शहरात "मेट्रो रेल्वे" सुरू झाली. अर्थात ही सगळी शहरे युरोप आणि अमेरिकेतीलच होती. लंडन नंतर दुसरी "मेट्रो रेल्वे" हंगेरीची राजधानी बुडापेस्ट शहरात २ मे १८९६ मध्ये एकूण ५ किलोमीटर अंतर ही "मेट्रो रेल्वे" चालायला लागली. आज बुडापेस्ट मेट्रो एकूण ४ मार्गावर, एकूण ३९.७ किलोमीटर आणि ५२ स्थानकांसह ही मेट्रो सेवा देत आहे.
इंग्लंड मधील दुसरे मोठे शहर ग्लासगो येथे याच वर्षात म्हणजे १४ डिसेंबर१८९६ मध्ये "मेट्रो रेल" सुरू झाली. ही जगातील ३ ऱ्या क्रमांकाची मेट्रो रेल्वे! या "मेट्रो रेल्वे" चे वैशिष्ट्य म्हणजे ही १०.५ किलोमीटर धावणारी वर्तुळाकार मेट्रो रेल्वे सेवा आहे. आजही ही मेट्रो तेवढ्याच मार्गावर सुरू आहे.
या नंतर अमेरिकेतील औद्योगिक शहर शिकागो येथे ६ जून १८९२ ला अमेरिकेतील पहिली आणि जगातील ४ थी मेट्रो रेल्वे सेवा सुरू झाली. ही सेवा ३९ स्ट्रीट स्थानक ते काँग्रेस स्ट्रीट टर्मिनल्स या स्थानका दरम्यान सुरू झाली. या मेट्रो रेल्वे सेवेला "L" या इंग्रजी अद्याक्षराने ओळखतात इंग्रजी शब्द "एलोव्हेटेड" या शब्दाचे पहिले अक्षर, ही मेट्रो पूर्णतः "उन्नत मार्गावर" धावते. साधारण ५.७ किलोमीटरचा हा मार्ग मेट्रो रेल्वेने १४ मिनिटात पार केला. आज शीकागो मेट्रो रेल्वे एकूण ८ मार्गांवर, १४५ स्थानकांसह, १६५.४ किलोमीटर अंतरावर आपली सेवा देत आहे.
या नंतर १९ जुलै १९०० रोजी फ्रांसची राजधानी पॅरिस येथे "मेट्रो रेल्वे" सुरू झाली. ही जगातील ५ वी मेट्रो रेल्वे सेवा आहे. पोर्ट मैलोट (Porte Maillot) ते पोर्ट दे विंन्सेंस (Porte de Vincennes) या दोन स्थानका दरम्यान जवळपास १०.१ किलोमीटर मार्गावर ही मेट्रो रेल्वे सेवा सुरू करण्यात आली. आज एकूण १६ मार्गांवर, ३०२ स्थानकांसह जवळपास २१४ किलोमीटर अंतरावर पॅरिस मेट्रो आपली सेवा देत आहे.
या आहेत जगातील पहिल्या १० मेट्रो रेल्वे सेवा आहेत. १८९० पासून १९०७ पर्यंत मेट्रो रेल्वे जगात चांगलीच लोकप्रिय झाली. त्या सोबत मेट्रो रेल्वे अजून जगातील वेगवेगळ्या शहरात मेट्रो रेल्वे सेवा सुरू झाल्या.
११) जर्मनीच्या हम्बर्ग या शहरात १९१२ साली,
१२) अर्जेंटिना देशाची राजधानी ब्रूनस आयस येथे १९१३ साली,
१३) स्पेनची राजधानी माद्रिद येथे १९१९ साली,
१४) स्पेन मध्येच बार्सलना या शहरात १९२४ साली,
१५) जपानची राजधानी टोकियो या शहरात १९२७ साली,
१६) जपानच्या ओसोका या शहरात १९३३ साली,
१७) रशियाची राजधानी मॉस्को येथे १९३५ साली,
१८) स्वीडनची राजधानी स्टोकहोम येथे १९५० साली,
१९) कॅनडाचे शहर टोरांटो येथे १९५४ साली,
२०) इटलीच्या रोम मध्ये १९५५ साली मेट्रो रेल्वे सेवा सुरू झाली.
पण असे नाही की प्रत्येक वेळेस मेट्रो रेल्वे शहराच्या उपयोगतेत भरच घालत होती. एका शहराला मेट्रो रेल्वे चालवण्याचा खर्च पण परवडेनासा झाला होता, या बाबत आपण पुढच्या लेखात बघूच सोबत जगातील मोठ्या मेट्रो जाळ्याची दहा शहरे पण बघू.
खूप छान माहिती
उत्तर द्याहटवा